W całej Polsce pierogi należą do żelaznego repertuaru świątecznego, jednak w różnych regionach farsz bywa nieco inny. Podstawą są oczywiście pierogi z kapustą kiszoną i suszonymi grzybami (cenione zwłaszcza na Mazowszu czy w Małopolsce), ale istnieje wiele ciekawych lokalnych odmian tej potrawy.
Pierogi z kapustą i grzybami
Klasyczne i najpopularniejsze w całym kraju. Farsz stanowi kiszona kapusta duszona z suszonymi grzybami leśnymi (najczęściej borowikami lub podgrzybkami) i cebulą. To danie obecne niemal wszędzie, od Pomorza po Podhale, choć doprawienie farszu może się różnić, np. na Podkarpaciu dodaje się do niego więcej smażonej cebulki i przypraw dla wyrazistego smaku.
Pierogi z kapustą (bez grzybów)
W niektórych domach przygotowuje się postne pierogi z samą kapustą kiszoną, zwłaszcza gdy brakuje grzybów lub domownicy za nimi nie przepadają. Taki farsz z kapustą (podduszoną z cebulą, liściem laurowym i zielem angielskim) jest prostszy, ale również tradycyjny w duchu – nadal wpisuje się w wigilijny zwyczaj i wykorzystuje dar ziemi, jakim jest kapusta. Pierogi z kapustą bez grzybów są mniej popularne niż te z dodatkiem grzybów, ale spotykane lokalnie jako skromniejsza wersja potrawy.
Pierogi z kapustą i kaszą gryczaną
Ciekawy wariant znany na Mazowszu, gdzie farsz łączy kwaskowaty smak kapusty z sycącą kaszą gryczaną. Połączenie to jest bardzo udane – kasza dodaje ciężaru i charakterystycznego aromatu, dobrze komponując się z kapustą. Bywa, że do takiego farszu dodaje się również grzyby lub smażoną cebulkę. Kasza gryczana jest zresztą częstym dodatkiem do potraw wigilijnych na wschodzie i w centrum kraju. Intensywny smak gryki świetnie pasuje do aromatu suszonych grzybów leśnych.
Pierogi z kapustą i grochem
Farsz inspirowany klasycznym wigilijnym daniem, jakim jest groch z kapustą (na Kujawach znany jako szablok). Duszona kapusta kiszona łączona jest z ugotowanym, rozdrobnionym grochem (najczęściej łuskanym grochem żółtym). Smak kapusty z grochem mocno kojarzy się ze świętami Bożego Narodzenia, więc nic dziwnego, że pojawia się także w formie pierogów. W niektórych przepisach spotyka się dodatek odrobiny czosnku lub majeranku do takiego farszu. Pierogi z kapustą i grochem są mniej rozpowszechnione niż z grzybami, ale dla miłośników tradycyjnego grochu z kapustą to prawdziwy rarytas o mistrzowskim smaku świąt.
Pierogi z kaszą gryczaną i grzybami
Inna odsłona wykorzystania kaszy w farszu. Tutaj ugotowana kasza gryczana łączona jest z posiekanymi suszonymi grzybami (czasem z dodatkiem cebuli). Takie pierogi są znane m.in. na Lubelszczyźnie i Zamojszczyźnie (pod nazwą pierogi biłgorajskie lub zamojskie). Farsz z gryki i grzybów jest wyrazisty i bardzo sycący. Według niektórych przepisów można do niego dodać też odrobinę twarogu dla złagodzenia smaku (choć w Wigilię raczej unika się nabiału). Połączenie kaszy i grzybów jest polecane wszystkim, którzy nie wyobrażają sobie świąt bez aromatu suszonych prawdziwków.
Pierogi z soczewicą
W niektórych regionach Polski, zwłaszcza na wschodzie kraju i w rodzinach z tradycjami kresowymi, w Wigilię podaje się także pierogi z soczewicą. To roślinna alternatywa dla farszu z grochu, która zyskuje popularność również w nowoczesnych odsłonach kuchni wegańskiej. Najczęściej wykorzystywana jest soczewica zielona lub brązowa, która po ugotowaniu ma zwartą konsystencję i delikatny, lekko orzechowy smak. Gotową soczewicę miesza się z podsmażoną cebulką i czosnkiem, a później doprawia się solą, pieprzem i majerankiem. Czasem dodaje się również mielone orzechy włoskie, aby wzbogacić smak i strukturę farszu. Pierogi z soczewicą to nie tylko danie zgodne z postną tradycją, ale też pożywna i ciekawa alternatywa, która może przypaść do gustu gościom szukającym czegoś nowego na świątecznym stole.
Pierogi z makiem
Słodka odmiana pierogów wigilijnych, popularna na wschodzie kraju oraz wśród tradycji kresowych. Na Podlasiu przygotowuje się tzw. wareniki – małe pierożki w kształcie półksiężyców nadziewane masą makową. Taki farsz powstaje z maku doprawionego miodem, cukrem, orzechami, rodzynkami i innymi bakaliami. Bywa zawijany w klasyczne ciasto pierogowe i gotowany, ale spotyka się też pierogi z makiem z ciasta drożdżowego smażone na głębokim oleju – na Kresach nazywano je makowiki. Pierożki makowe podaje się na Wigilię jako danie symboliczne – mak według dawnych wierzeń miał zapewnić domowi bogactwo i pomyślność. Słodkie pierogi z makiem często serwowane są na deser, np. polane ciepłym miodem lub posypane cukrem pudrem.
Pierogi ruskie
Choć pierogi ruskie (nadziewane ziemniakami utartymi z twarogiem i cebulką) nie kojarzą się od razu z Wigilią, to w niektórych domach pojawiają się również podczas tej kolacji. Tradycyjnie farsz ruskich zawiera nabiał (ser), więc w wielu regionach nie był uznawany za potrawę postną. Jednak na terenach zachodnich Polski, zasiedlonych po wojnie przez repatriantów ze wschodu, przyjęło się podawać na Wigilię także pierogi ruskie. Przykładowo na Dolnym Śląsku na wigilijnym stole serwuje się dużo pierogów, w tym klasyczne z kapustą i grzybami, słodkie z makiem, a obok nich właśnie pierogi ruskie. Ich obecność zależy więc od rodzinnej tradycji – tam, gdzie nie przestrzega się ścisłego postu (dopuszcza się nabiał), pierogi ruskie mogą urozmaicać świąteczne menu. W innych domach zaś ruskie pozostają daniem na pozostałe dni roku, a Wigilia zarezerwowana jest wyłącznie dla pierogów bezmięsnych i beznabiałowych.
Składniki do pierogów wigilijnych oraz inne produkty na świąteczny stół są dostępne w halach MAKRO. W tym roku po raz pierwszy udostępniamy zakupy wszystkim klientom – w pierwsze trzy weekendy grudnia (sobota–niedziela) wejść i zrobić zakupy może każda osoba, niezależnie od tego, czy prowadzi firmę lub korzysta z aplikacji. Dzięki temu świąteczne przygotowania możesz zaplanować wygodnie w jednym miejscu.
