Książeczka sanepidowska w gastronomii – jak ją wyrobić? Ile jest ważna?

Termin „książeczka sanepidowska” wciąż jest powszechnie używany – podobnie jak L4, choć era papierowych zwolnień lekarskich to już przeszłość – ale w rzeczywistości od 2008 roku nie funkcjonuje on w polskim prawie. Został zastąpiony przez orzeczenie lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych. 

Jest to dokument, który potwierdza, że dana osoba jest zdrowa i nie jest nosicielem chorób zakaźnych, które mogłyby być przekazywane drogą pokarmową lub przez kontakt z innymi ludźmi. Orzeczenie to jest wymagane w zawodach, w których istnieje ryzyko przeniesienia zakażenia na inne osoby, szczególnie w branży gastronomicznej, ale również w przemyśle spożywczym, handlu, opiece nad dziećmi czy usługach kosmetycznych i fryzjerskich.

Proces uzyskania książeczki sanepidowskiej składa się z kilku etapów: uzyskania skierowania na badania, badań laboratoryjnych, wizyty u lekarza medycyny pracy i odbioru orzeczenia lekarskiego, jeśli wyniki testów będą prawidłowe.

Tabela. Proces uzyskania orzeczenia lekarskiego do celów sanitarno-epidemiologicznych (książeczki sanepidowskiej).

Koszt badań laboratoryjnych waha się zazwyczaj w przedziale 50-150 zł, w zależności od aktualnego cennika laboratorium lub stacji sanitarno-epidemiologicznej (Sanepid). Czasami, w zależności od specyfiki stanowiska pracy, lekarz medycyny pracy może zlecić dodatkowe badania, co podwyższa ostateczny koszt.

Wizyta u lekarza medycyny pracy, który analizuje wyniki i bada pacjenta, kształtuje się od 50 do 200 zł, w zależności od placówki. Całkowity koszt uzyskania orzeczenia lekarskiego do celów sanitarno-epidemiologicznych wynosi zazwyczaj od 100 do 350 zł. Należy jednak pamiętać, że są to kwoty orientacyjne i mogą się różnić w zależności od regionu i placówki medycznej. Jeśli badania są wykonywane w celu podjęcia pracy w konkretnym lokalu gastronomicznym, ich koszt pokrywa pracodawca.

Przepisy prawa nie określają jednoznacznie terminu ważności orzeczenia lekarskiego do celów sanitarno-epidemiologicznych. W praktyce oznacza to, że nie ma odgórnie ustalonego okresu, po którym orzeczenie automatycznie traci ważność. O konieczności przeprowadzenia ponownych badań i ich terminie decyduje lekarz medycyny pracy.

Może Cię zainteresować: Niezbędnik biznesowy dla gastronomii

Pracownicy gastronomii mają bezpośredni kontakt z żywnością, która trafia do konsumentów. W związku z tym, nawet nieświadome nosicielstwo bakterii chorobotwórczych, takich jak Salmonella czy Shigella, może prowadzić do masowych zatruć pokarmowych, stanowiąc poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Badania wykonywane w ramach procedury uzyskiwania orzeczenia pozwalają na wczesne wykrycie nosicielstwa i wdrożenie odpowiedniego leczenia, zapobiegając rozprzestrzenianiu się chorób.

Bezpieczeństwo żywności jest priorytetem w każdym lokalu gastronomicznym, a książeczka sanepidowska jest jednym z elementów systemu HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points), czyli systemu analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli, który ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności na każdym etapie – od produkcji, przez przetwarzanie, po dystrybucję i konsumpcję. 

Posiadanie aktualnych orzeczeń lekarskich do celów sanitarno-epidemiologicznych przez pracowników branży gastronomicznej to nie tylko kwestia budowania pozytywnego wizerunku czy dobrych relacji z klientem, ale przede wszystkim wymóg prawny wynikający z Ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Kontrole Sanepidu regularnie sprawdzają, czy lokale gastronomiczne przestrzegają tych przepisów, a brak odpowiednich dokumentów może skutkować nałożeniem kar finansowych, a nawet zamknięciem lokalu.

Z punktu widzenia pracodawcy dbałość o aktualne książeczki sanepidowskie to nie tylko obowiązek prawny, ale także ochrona przed potencjalnymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi w przypadku wystąpienia zatrucia pokarmowego w lokalu. Udowodnienie, że dołożyłeś(-aś) wszelkich starań, aby zapewnić bezpieczeństwo żywności, może mieć ogromne znaczenie w ewentualnym postępowaniu sądowym.